Sedelački način života zahvata i najmlađe i sve je manji broj dece i mladih koji se bave bilo kojim oblikom fizičke aktivnosti. Broj nedovoljno aktivne dece i adolescenata znatno se razlikuje među pojedinim državama. Uočeno je i smanjenje fizičke aktivnosti na prelazu iz osnovne u srednju školu. U gotovo svim zemljama utvrđena je veća prevalencija nedovoljne fizičke aktivnosti kod devojčica nego kod dečaka.
Povezanost fizičke aktivnosti i boljeg rada mozga
Veliki broj istraživanja upozorava na direktnu povezanost između fizičke aktivnosti i boljeg rada mozga, što je i potvrđeno npr. rezultatima o boljim ocenama dece koja su u nastavi imala dodatne časove fizičkog. Zato se treba zapitati u kakvom su odnosu fizička aktivnost i blagostanje (mentalno i fizičko zdravlje) sa kvalitetom života dece, na koje sve načine fizička aktivnost pomaže i na koje sve aspekte života dece utiče. Istraživanja pokazuju izraženu pozitivnu povezanost mentalnog zdravlja i bavljenja sportom.
Fizičke aktivnost ima važnu ulogu u razvoju dece, psihološku, socijalnu i kognitivnu. Omogućuje učenje kontrole emocija, deca su mirnija i imaju više koncentracije, uspešno savladavaju interpersonalne veštine i grade pozitivne odnose sa vršnjacima. Pozitivno utiče na psihološku dobrobit dece i mladih jer podižući samopoštovanje pomaže u stvaranju pozitivne slike o sebi i smanjuje psihosocijalnu anksioznost, stres i razvoj depresije.
Fizička aktivnost:
- poboljšava dobro raspoloženje
- unapređuje kognitivne funkcije
- pozitivno utiče na sposobnost učenja i mentalne sposobnosti.
Za učenje je potrebno stvarati nove veze i povezivati delove mozga i za to nam služe sinapse, za čiji je pravilan rad potrebno uravnoteženo lučenje serotonina, norepinefrina i dopamina. Fizička aktivnost je direktno povezana sa izlučivanjem tih hormona, i to u pravoj meri, jer mozak uravnoteženo snabdeven tim hormonima spremniji je da prihvati nove informacije. U istraživanjima o povezanosti rada mozga i fizičke aktivnosti dogodio se pravi zaokret kada je uveden moždani neurotrofni faktor BDNF (Brain-derived Neurotrophic Factor) koji je povezan sa stvaranjem novih neurona, jačinom signala između njih i nemogućnošću stvaranja oštećenja na postojećim stanicama mozga. Mozak proizvodi BDN faktor čija se količina povećava u hipokampusu koji je ključni medijator dugoročnog uticaja vežbanja na mozak te se koristi kao mera povezanosti fizičke aktivnosti i rada mozga. Pre BND faktora smatralo se da su sinapse stvorene u dečijem uzrastu u delu mozga odgovornom za dugoročno pamćenje te sa kojima moramo da radimo i kao odrasli. Međutim, istraživanja su dovela do otkrića kako fizička aktivnost direktno povećava aktivnost hipokampusa, dela mozga odgovornog za dugoročno pamćenje.
Izvor: www.zdrav-zivot.com.hr
Autor: Marija Škes, prof. rehabilitacije, Nastavni zavod za javno zdravstvo “Dr. Andrija Štampar”, Zagreb