Genetski potencijal rasta (ciljna visina) se procenjuje na osnovu visina roditelja, a prema formulama koje su različite su za dečake i devojčice.
- Ciljna visina za dečaka (cm) = (visina oca + visina majke)/2 + 6,5
- Ciljna visina za devojčicu (cm) = (visina oca + visina majke)/2 – 6,5
Izračunata ciljna visina se unosi u grafikon rasta na vertikalnoj liniji koja označava uzrast od 18 godina, odnosno određuje percentil ili standardnu devijaciju srednje visine roditelja. Visina deteta u odraslom dobu se može pretpostaviti na osnovu pozicije izračunate ciljne visine na krivi rasta.
Visina deteta je u skladu sa visinom roditelja u slučaju da je pretpostavljena adultna visina unutar raspona: ciljna visina ± 5 cm. Ako visina deteta odstupa od ciljne visine više od 5 cm ukazuje na mogući patološki uzrok niskog rasta. Postoje i različiti fiziološki oblici niskog rasta, koji obuhvataju: porodični ili genetski nizak rast, porodično usporeni ili konstitucionalni nizak rast ili kombinacija ova dva oblika rasta.
Porodični (genetski) nizak rast karakterišu normalna brzina rasta koja je stalno u donjem delu krive rasta, koštanu zrelost koja odgovara hronološkom uzrastu i pretpostavljenu visinu u odraslom dobu koja odgovara visini roditelja i drugih članova porodice.
Porodično (konstitucionalno) usporeni rast odlikuje umereno nizak rast i zaostajanje u koštanom sazrevanju, dok pretpostavljena adultna visina odgovara visini drugih članova porodice. Od roditelja (češće očeva) i drugih bližih rođaka se dobijaju podaci o niskom rastu u detinjstvu, kao i kasnijem početku puberteta.
Dijagnoza fizioloških oblika niskog rasta se pre svega zasniva na izračunavanju genetskog potencijala rasta, modela rasta kod roditelja i drugih bližih rođaka, kao i patoloških uzroka niskog rasta. Pri postavljanju dijagnoze porodično niskog ili usporenog rasta treba biti oprezan jer i roditelji mogu imati neki od patoloških oblika niskog rasta.
Stoga bi svako dete niskog rasta, pogotovu ako je telesna visina daleko ispod donje granice normale, trebalo ispitati i isključiti patološke uzroke niskog rasta, bez obrzira na to što su roditelji nižeg ili niskog rasta.
Autor: Dr Slađana Todorović, Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta "Dr Vukan Čupić"
