Većina dece koja su rođena s malom telesnom težinom i/ili dužinom tokom prvih 12 meseci prolazi kroz fazu ubrzanog rasta koji se obično završava do kraja druge godine i to rezultuje normalizacijom telesne visine kod skoro 90% dece. Ipak, kod 8-10% dece koja su rođena „sitna“ izostaje faza ubrzanog rasta tako da ona ostaju niskog rasta tokom detinjstva.
Roditelji često greše kad veruju da će njihovo nisko dete izrasti u pubertetu. Moraju da znaju da se 80% telesne visine dostigne pre puberteta. Preostalih 20% se nadoknađuje u tom periodu. Devojčice rastu u prvoj polovini puberteta, kada počinju da rastu dojke, pa sve do prve menstruacije. Dečaci, sa druge strane, intezivno rastu u drugom delu puberteta, kada se javlja kosmatost i promenjena boja glasa. Nakon toga rast i jednih i drugih se usporava, tako da oni mogu da porastu još najviše nekoliko santimetara.
Skoro 20% odraslih osoba niskog rasta čine osobe koje su rođene s malom telesnom težinom i/ili dužinom. Takve osobe su i u većem riziku za niz drugih poremećaja kao što su: metabolički sindrom, niska gustina kostiju, psihološki poremećaji.
Kod dece koja su rođena s malom težinom i/ili dužinom pubertetsko ubrzanje rasta obično nastupa rano i manje je od uobičajenog što doprinosi niskom rastu i u odraslom dobu. Dakle, ako roditelj ima dete koje je bilo „sitno“ na rođenju i posumnja da nešto sa rastom njegovog deteta nije u redu, lekaru treba da se jave pre puberteta jer rano otkrivanje poremećaja rasta u značajnoj meri poboljšava prognozu u pogledu mogućnosti dostizanja normalne telesne visine.
Danas postoji efikasna terapija injekcijama hormonom rasta, koja se primenjuje pored ostalih indikacija i kod dece koja su rođena mala za gestacijsku dob i koja u uzrastu od 2 godine ili kasnije imaju nisku telesnu visinu.
Zahvaljujući razumevanju i naporima Republičkog fonda zdravstvene zaštite, svoj deci sa navedenim uzrokom niskog rasta obezbeđeno je redovno snabdevanje i primena hormona rasta – delotvornog i dragocenog leka. Međutim, da bi lečenje bilo uspešno, važno je da se poremećaj otkrije na vreme, jer će, u protivnom, efekat lečenja biti znatno manji. Pogotovo kod dece koja su ušla u pubertet. Zaostajanje u rastu se najbolje otkriva na redovnim sistematskim pregledima na kojima će pedijatar izmerenu telesnu visinu deteta uporediti sa standardnom krivuljom rasta.
Lečenje hormonom rasta kod dece rođene kao mala za gestaciono doba omogućava normalan rast tokom detnjstva kao i normalnu visinu u odraslom dobu. Osim uticaja na linearni rast, terapija hormonom rasta ima brojna druga korisna metabolička, kardiovaskularna i psihosocijalna delovanja.
|
Autor: Asist. dr. Maja Ješić, Univerzitetska dečja klinika Tiršova Autor je i koautor stručnih radova (49) iz oblasti pedijatrije i endokrinologije publikovanih u našoj zemlji i inostranstvu. Na međunarodnim kongresima kao predstavnik naše zemlje i Univerzitetske dečje klinike u Beogradu, prezentovala nekoliko stručnih radova. Više stručnih radova prikazivala i na skupovima u našoj zemlji. Oblast delatnosti: Endokrinologija, dijabetologija Nastavno zvanje: Klinički asistent, katedra pedijatrije Više na: tirsova.rs |
